Bij een gezond gebit hebben tanden en kiezen geen gaatjes. Het tandvlees is roze van kleur, ligt strak om de tanden en kiezen en bloedt niet als je het aanraakt of poetst. Door je ziekte of door de behandeling kan de gezondheid van mond en gebit achteruitgaan. Je kan bijvoorbeeld een pijnlijke mond krijgen of gevoeliger worden voor bloedingen of infecties. Ook een droge mond of nare smaak behoren tot de mogelijkheden.
Tips over mondverzorging
Dagelijks controleren
Controleer je gebit en mond dagelijks. Let op eventuele zwellingen en bloedingen van het tandvlees, op veranderingen in de kleur en op aanslag op tanden en kiezen. Trek bij problemen tijdig aan de bel. Bijna elk ziekenhuis beschikt over een mondhygiëniste.
Tandarts vooraf informeren
Informeer je tandarts over de behandelingen die je ondergaat en ga regelmatig voor controle om problemen te voorkomen. Het kan verstandig zijn om de tandarts vooraf al te informeren. Soms is het namelijk mogelijk om voorafgaand aan de behandeling een beschermend laagje fluoride aan te laten brengen.
Poetsen met zachte borstel
Goed poetsen is voor iedereen belangrijk. Ook als je een kunstgebit draagt. Het beste poetst je drie keer per dag. Poets in ieder geval voordat je naar bed gaat. Gebruik een zachte borstel met een rechte bovenkant van synthetische haren. Door de tandenborstel in heet water te dopen, maak je hem nog zachter. Ga alle tanden en kiezen langs. Gebruik een fluoridehoudende tandpasta. Eventueel kan je, wel in overleg met je arts of verpleegkundige, spoelen met een fluoridespoeling.
Regelmatig flossen
De ruimte tussen tanden en kiezen heeft extra aandacht nodig. Je kan daarvoor tandenstokers, tandzijde of spiraalborsteltjes (ragertjes) gebruiken. Vraag je tandarts of mondhygiëniste om raad. Doe voorzichtig en probeer bloedingen te voorkomen.
Bloedingen stelpen met koud water
Heb je te lage bloedplaatjes, overleg dan of je het gebruik van tandenstokers of tandzijde achterwege moet laten. Ontstaat onverhoopt een bloeding, probeer die dan te stelpen met een in ijskoud water gedrenkt gaasje. Soms helpt spoelen met ijskoud water. Zorg wel dat je je behandelend arts op de hoogte brengt van dergelijke problemen.
Pijnlijke mond
Ook bij een pijnlijke mond is het schoonhouden van je tanden belangrijk. Gebruik een zachte borstel en borstel met beleid. Je tanden hebben het echt nodig. Is het te pijnlijk, probeer dan eens een wattenstokje met een gaasje er omheen. Ook een elektrische tandenborstel kan heel geschikt zijn. Kan je je tanden zelf niet poetsen, vraag dan om hulp.
Spoelen met zout water
Is het mondslijmvlies pijnlijk en rood, dan kan je spoelen met wat zout water (1 theelepel zout op 250 ml lauw water). Spoelen met Chloorhexidine wil ook wel eens helpen, maar is soms pijnlijk. Overleg wel vooraf met je (tand)arts of verpleegkundige.
Regelmatig water drinken
Is je mond heel droog, probeer dan veel en regelmatig water te drinken. Het kauwen op suikervrije kauwgum of het zuigen op suikervrije snoepjes kan helpen. Ook het zuigen op ijsblokjes of splinters ijs wordt als prettig ervaren. Slaap je met je mond open, dan kan het helpen om met een vernevelaar je kamer vochtig te houden.
Slikproblemen
Gaat het slikken moeilijk, draai je hoofd dan iets naar achteren, zodat het voedsel makkelijker in je keel glijdt. Sop je eten in thee, koffie of melk en maak droge voeding sappiger met sausjes, jus of gesmolten boter.
Speekselproblemen en kunstspeeksel
Word je bestraald in het hoofd/halsgebied, dan kan je, naast allerlei andere klachten, nog lang last hebben van een verminderde speekseltoevloed. Blijf in ieder geval goed drinken en vraag advies aan de afdeling radiotherapie. Soms geeft kunst speeksel verlichting.
Smaakverandering
Door de behandeling kan je smaak veranderen. Die koffie die je eerst zo lekker vond, gaat je opeens tegenstaan. Of je vindt nu smakelijk wat je vroeger niet lekker vond. Maakt het jezelf niet moeilijk, maar kies gewoon wat je op dit moment het beste smaakt.
Droge lippen
Doe een paar ijsklontjes in een washandje en sabbel erop. Je kan ook vochtige gaasjes gebruiken. Voor de bescherming van je lippen zijn allerlei crèmes en sticks in de handel. Een dun laagje boter of vaseline helpt ook goed.
Misselijk
Het kan zijn dat je misselijk wordt van de chemotherapie. Spoel na het overgeven je mond met een beetje lauw water. Krijgt je bij het poetsen braakneigingen, probeer dan eens hoe het gaat als je je hoofd tijdens het poetsen voorover buigt.
Eten en drinken
Goed eten is erg belangrijk. Soms verhelp of voorkom je daar een pijnlijke mond mee. Het is in ieder geval goed voor je conditie. Zorg dat je voeding rijk is aan eiwitten, vitaminen en mineralen. Vraag ook je diëtiste om advies. Drink veel. Het liefst zo’n 2 liter, maar minstens driekwart liter per dag. Water is beter dan frisdrank.
Regelmatig kleine beetjes
Probeer regelmatig kleine beetjes te eten. Zachte voedingswaren, zoals vla, yoghurt, kwark en pap, vormen een gemakkelijk tussendoortje. Voedsel dat goed gekauwd moet worden, stimuleert de bloedcirculatie in je tandvlees. Vermijd te ruw, te heet, te grof en te sterk gekruid voedsel.
Weinig eetlust
Heb je weinig eetlust, probeer dan eens of het helpt als je een half uurtje voor het eten je tanden poetst. Kies energierijke voedingsmiddelen, verwen jezelf met een kopje bouillon, doe een extra schep suiker in de thee en probeer in ieder geval voldoende te drinken.